Archives

‘n Tydjie terug, so net na ‘n nuwe vlaag pandemie sy lê gekry het, gaan jag ons saam met een van die #PappaBeer se ou vriende en dié se gesin. (Ons het gereken ‘n goeie streep buitelug is seker beter as ‘n vuisvol binnekieme.)

Buiten ons, nooi hulle ook nog twee groepe ander vriende afkomstig van hulle tuisdorp af saam. Die hele spul genooide gaste is almal so klompie jare jonger as ons, so hulle baie kinders wat op die jagplaas rondhol soos ‘n pak meerkatte, is meestal so tussen een en ses jaar oud. Dis hoofsaaklik ‘n klomp laities (daar was darem so een rosie), so hulle is nogal besig so by tye. En as jy dink net dogtertjies weet van klikstories aandra, dink weer. Een van die kliksessies gaan soos volg.

“Tannie, tannie, #BoetieJagplaas het bliksem gesê!” kom skree #KlikKnapie.

“Nee man!” praat #TannieJagplaas in haar streng stem. “Ons klik nie. En bliksem is in elk geval net ‘n woord. Kom ons almal sê dit gelyk. Een, twee, drie…BLIK-SEM…” En soos een man sê die hele pak knapies “…BLIK-SEM…” Klaargepraat.

Die woord bliksem het skielik sy magiese krag verloor.  En asof niks gebeur het nie is elke knaap weer in ‘n rigting in. Een gaan speel in die vuur, die ander een gaan jag skerpioene en een gaan proe of sy pappa se brandewyn nog nie van borrels ontneem is nie. Ek weet nie waar die ander honderde kinders is nie, maar hulle is iewers, want ek hoor hulle.

Ek spot natuurlik sommer net. Die klomp latte klink dalk stout, maar dis eintlik net omdat daar so vreeslik baie van hulle is. Eintlik as mens verby die getalle kan kyk is hulle meestal heel opgevoed en gemanierd. Hulle is net so BAIE. So verskriklik baie. Of klink hulle dalk net so baie?

Ek en #TannieJagplaas voel duidelik baie dieselfde oor vloekwoorde. Ek leer my #prinsies nog altyd dat ‘n lelike word slegs vloek is as die intensie ook vloek is. Anders is dit maar net ‘n woord. En ‘n woord het net krag as ons daardie woord krag gee.

En dit laat my toe nou dink aan die woord COVID. Dit is uiteindelik ook maar net ‘n woord né?  En as ons dit nie krag gee nie, is dit presies wat dit vir altyd gaan bly. Net ‘n simpel woord.

‘n Ou universiteitsvriendin van my wat nou oor die water bly, stuur gereeld vir my grappies aan so oor WhatsApp. Dis maar hoe ons so op verskillende kontinente met mekaar kommunikeer. Hoe ons vir mekaar sê dit gaan nog goed. Ons lewe nog almal.

‘n Hele paar van haar grappies die laaste paar jaar is natuurlik COVID-relevante grappies. Baie reken dat dit onvanpas of ongevoelig is om grappies te maak oor iets wat soveel miljoene se lewens gekos het, maar ek is nie skaam om te erken nie. Ek lag vir al haar grappies. Sy is immers baie goed met grappies. Twintig jaar terug was sy ook baie goed met brandewyn drink en om my dan saam met haar in die verderf in te sleep, vol brandewyn myself. Ek dink die COVID grappies wat ons deesdae soveel ure se genot verskaf, is eintlik baie trappies op van waar ons twintig jaar terug was. (Dankie tyd! Weet altyd- maak nie saak wie wat sê nie, tyd is inderdaad jou vriend en grysheid bring wysheid!)

My punt is eintlik. Sy weet soos ek, dat COVID net ‘n woord is. Dit het net krag as ons dit krag gee. Kan ons artikels vir mekaar stuur wat vertel van die verwoesting wat die pandemie saai? Ons kan seker ja. Kan ons met mekaar deel hoe ons saans wakker lê as vriende of familie veg om die virus onder beheer in hulle liggame te kry? Natuurlik kan ons. Maar wat gaan ons mekaar dan nou eintlik vertel wat die ander nie reeds weet nie. Hoekom sal ons die simpel woorde mag gee? Vrees en angstigheid aanblaas en aanhits.

Ek kies dan eerder om die eenvoudige woord so bietjie verspot te maak.  Natuurlik is COVID nie ‘n ding wat mens ligtelik moet opneem nie, ek weet eerstehands hoe dit mens se lewe omvêr kan gooi, maar hemel mense, dis ook nie nodig dat dit woord van die jaar word nie. Ons almal ken dit nou. Dit het ons lippe die laaste twee jaar meer as enige ander woord verlaat. Wanneer laas was jy deel van ‘n geselskap waar die woord COVID nie die absolute middelpunt van die gesprek was nie? Ek wag.

Dis absurd.

Kies om die woord nie mag te gee nie. Maak ‘n punt daarvan om dit nie in gesprekke op te bring nie. Praat weer oor jou kinders of jou katte. Oor liefde. Oor goeie boeke en simpel Netflix reekse. Oor jou vakansie. (Al was dit nie oorsee nie- Witbankdam is ook ‘n plek!) Praat oor die weer en oor die nuwe plaaslike mark wat jy onlangs ontdek het. Praat oor potholes en  Jacob Zuma wat die tronk so waar as vet gaan vryspring as jy dan moet (#[voeg gunsteling vloekwoord in]), maar vir die lewe van my, kom ons hou net asseblief op om oor COVID te praat.

Kom ons vat net die onverdiende magika wat aan die woord kleef weg.

Almal gelyk. CO-VID!

Sien. Dis net ‘n woord.

Klaargepraat.

Ek het begin klavier speel toe ek vier jaar oud was en het dus al ‘n hele klompie pryse, vermeldings en graderings agter my naam op die musiekfront. In verskillende instrumente – as ek bietjie mag spog. En dit het gebeur met relatief min inspanning. As jy so bietjie talent het en net-net harder oefen as die ou langs jou is sukses en pryse verseker. Ek het egter nog nooit ooit ooit ooit enige toekennings of erkennings gekry vir sport nie. Nada niks.

Behalwe dalk daai keer toe ek per abuis ‘n brons medalje gewen het in 80m hekkies…

Dis nie dat ek nie probeer het nie. My ouers was albei onderwysers. Ek het dus redelik baie tyd saam met hulle by buitemuurse aktiwiteite spandeer. Veral saam met my pa.

Mansonderwysers se hooftaak in daardie jare was om sport af te rig, en my pa het dit baie ernstig opgeneem. Hy het elke sport denkbaar afgerig. Met entoesiasme en toewyding. En as ‘n resultaat was ek vriendelik verplig om aan elke sportsoort wat hy afgerig het deel te neem. (Behalwe met rugby en krieket. Daar het ek slegs grondjies gaan gooi vir pale toe skop en telling gehou van die paviljoen af.) Ek het naderhand ophou tel hoeveel keer ek langs sportvelde opgegooi het van onfiksgeit. Weet jy hoe vêr moet mens hardloop vir landloop oefeninge?

Die liewe Vader het my nou maar een maal nie geseën met sporttalent nie en ek kan met oorgawe oorvertel dat ek bogemiddeld sleg in al die verskillende sporte was en vandag steeds is. Ek was wel egter in my laerskooldae getrou by elke oefening van elke sport wat my pa afgerig het, so ek was natuurlik outomaties die reserwe vir al die verskillende spanne en sporte. Daar is nooit werklik op my reserwe-knoppie gedruk nie – tot een jaar. Iewers in die laat tagtigs.

Secunda het ‘n splinternuwe sport stadion gebou. Met tartan en alles. Om bietjie daarmee te spog het hulle ingestem om die Interlaer daardie jaar by die stadion aan te bied.

Nou kyk, Interlaer was daai jare ‘n baie fancy affêre. Elke Hoëveld skool het voltallig saamgetrek by die bussevol. As jy nie deelgeneem het nie, het jy in vol skooldrag op die paviljoen gesit en aanmoedig en sing. Jy het slegs geroer as jy ‘n worsbroodjie wou gaan koop. Of dalk ‘n klompie ysies. (Jy kon iets soos ses ysies vir een rand kry!)

As jy deelgeneem het, was jy netjies in jou sportklere saam op die paviljoen. Dan as hulle jou kom roep oor die megafoon het jy flink na jou pos toe gedraf, deelgeneem en jou daarna weer gaan sitmaak tussen die ander maats van jou skool. Ons het gejamblikke-visblikke en gemango-mango dat die Secunda kranse antwoord gee. En elke hardloop item is aangemoedig met ‘n “hou bene hou, hou bene hou…”

Die spesifieke jaar, iewers in die laat tagtigs sit ek dus ewe paraat op die paviljoen. In my sportklere, want ek is reserwe vir die atletiekspan. Nie vir enige spesifieke item nie- sommer vir alles. Van hoogspring tot vêrspring tot 1200m. In vyf, ses of sewe jaar van reserwe wees is my dienste nog nooit ingeroep nie, maar die minste wat ek kan doen is om gereed te lyk.

En toe tref die noodlot. Nie vir my nie, maar vir Sirkien Nieuwoudt. Ons ster-kortafstand atleet. Tydens een van haar miljoene items skeur sy ‘n hamstring. Of een of ander ander belangrike spier. Of dalk was dit net gekneus. Hoe dit ook al sy, sy is uit vir die 80m hekkies en ek moet instaan as reserwe.

Ek het in my lewe nog nie een tree op tartan gehardloop nie, maar almal wat die dag al deelgeneem het sê ek kan nie kaalvoet hardloop nie. En soos ‘n goeie kleindorpse meisie betaam het ek nie eers oorweeg om daardie dag tekkies aan te trek nie. Nee, sê Martin Delport, ons langafstand-ster. Jy het nie tekkies nodig nie- draai net jou voetballe toe met pleister. So gesê so gelaat staan.

Met my voete leweloos vasgedraai in pleister maak ek my weg 80m lyn toe. Die laaste bietjie boereworsrol tamatiesous druppels nog nie eers droog op my ken nie.

En net toe gaan die sluise van die hemel oop soos dit net kan gebeur in die Hoëveld! Ons almal storm paviljoen toe vir skuiling.

Nou kyk deesdae is daar menere en juffrouens met donderweer metertjies wat besluit of die atletiekdag aangaan of verby is. Daai dae het jy egter bloot die storm uitgewag. Daar was nie geld en tyd om meer as een Interlaer te hou nie. So, toe die reën in ‘n ligte kieza begin val, kondig die megafoon-meneer aan dat die hekkiesatlete maar kan nader staan. Teen die tyd is my pleisters al sopnat, maar daar is nie nou tyd vir nuwes nie. Ten minste blyk dit toe later dat nat pleister lekker grip op tartan.

Die hele Laerskool Pionier sien uit na die item, want dis een wat Sirkien loshande gaan wen. En daar is niks wat ‘n skoolskare so opjack soos ‘n definitiewe medalje nie. Op julle merke gereed gaan. Met die reën wat nog liggies neersak. Die Pioniere besef gou dat die geel hempie met die tamatiesousvlekke nie Sirkien is nie, want ek is so vêr agter die bondel dat mens my amper mis. Ek moet letterlik in my voetspore stop om oor elke hekkie te klim. (Voor daardie dag het ek nog nooit oor ‘n hekkie probeer spring nie. Veral nie al hardlopende nie.)

En toe gebeur ‘n bizarre ding. Die meisies voor my begin neerslaan soos nat lomp perde. Niemand was gereed vir die nat tartan nie – dis seepglad. As jy op gras val staan jy dalk op, maar met tartan is dit so bietjie seerder, so die vallendes bly lê. Naderhand is daar net nog twee atlete voor my oor wat hardloop. Nou ook bietjie stadiger en versigtiger. En Pionier begin te skree. “Hou bene hou! Hou bene hou!” want sien- ek hoef net klaar te maak om daai medalje te kry. In die stadigste tyd ooit aangeteken maak ek die 80m hekkies nat, trots en in derde plek klaar. Die aanmoedigers bars uit hulle nate.

Toe die medaljes later oorhandig word hoor ek so in my euforie: “Gee my ‘n Y.”  En die skare skree Y. “Gee my ‘n O” en die skare skree O. “Gee my ‘n L” en die skare skree L. En so hou dit aan tot my naam klaar gespel is en die brons medalje om my nek hang. ‘n Oomblik vasgebrand in my brein.

En tot en met laas Donderdagaand was daai brons medalje my enigste trotse sport oomblik. Laas Donderdag gebeur die ongewone egter.

Ek verdien my geelbelt in Jiu-Jitsu.

Nou vir baie van julle klink dit dalk nie na veel nie. En dis jou voorreg. Maar laat ek jou vertel- dit is die eerste keer in my lewe dat ek regtig hard moes werk en probeer (geestelik en fisies!) om reg te kom met iets so vêr uit my verwysingsraamwerk.

En dit vat so bietjie ballas van ‘n middeljarige tannie soos ek. Al moet ek dit nou self sê. En ek is seker ek is nie die beste geelbelt wat gradeer het in my klas nie. Inteendeel is ek redelik seker ek is die minste beste. Maar soos my man altyd sê as die Stormers wen ten spyte van ‘n slegte game– ‘n wen is ‘n wen. Maak nie saak hoe ek daai lys gemaak het nie- gemaak het ek hom gemaak. Met pyne en bloukolle en seer skouers en artritis vingers en twyfel in my hart het ek daai lys van geelbelde gemaak. Baie Deep Heat en stink Dr Lee salf later. En ek dink ek was laas in die laat tagtigs so trots op myself.

Want in die geval is geel meer as net ‘n kleur van ‘n belt. Dit verteenwoordig iets magies. Dit dien as ‘n bewys dat ek brawer is as wat ek gedink het. Ek het nie net fisies ‘n paar spoggerige bewegings geleer en soort van onder die knie gekry nie- ek het gegroei en ‘n vlakkie of wat geklim as mens. Jiu-Jitsu was tot 6 maande gelede nie eers ‘n woord in my woordeskat nie, en nou is dit amper deel van my soos asem haal. En ek hoop ek kan dit doen tot ek eendag omval van oudgeit.

My korttermyn plan met Jiu-Jitsu is net om lewendig te bly. My middeltermyn plan is om dit sonder ernstige beserings reg te kry. My langtermynplan (vir nou) is om by my bloubelt uit te kom. Vir dit gaan ek dalk nog so bietjie meer self-aanmoediging kort want dis nog ‘n hele paar belde weg en kan dalk ‘n paar jare vat. Vir nou is my enigste woorde van aanmoediging aan myself egter: “Hou bene hou! Hou bene hou!”

Daai hekkies storie laat my weer dink aan een van my gunsteling aanhaling wat baie relevant is vir my Jiu-Jitsu wedloop.

“It’s not who’s good, but who’s left” ~ Chris Haueter.

Vir nou is geel genoeg. Want dis hoe ons middeljariges rol. Klein versigtige treetjies.

*Volledige vrywaring: Die brons medalje storie kan dalk effe aangedik wees en ek mag dalk die jaar, party atlete se name en ‘n paar ander feite verkeerd onthou. Maar dis hoofsaaklik gegrond op die waarheid. Njannies ek belowe.

Dit is werklik fantasties om ek te wees. Daar is nie iets of iemand op hierdie aarde wat my so amuseer soos wat ek myself amuseer nie. Daar is ook nie iets soos ‘n gewone dag as jy in my kop bly nie. Elke dag is gevul met duisende oomblikke en elkeen van daai oomblikke het die potensiaal om te ontaard in iets wonderliks in. Vandag is ‘n skitterende voorbeeld. Sonder dat ek gesoek het daarvoor, het die lewe my ‘n besonderse les geleer. Oor myself. En oor menswees.  En dit het nie ‘n groot gebeurlikheid gevat nie. Dit was sommer ietsie kleins.

Inkopies is nie regtig my ding nie, en inkopiesentrums nog minder. (Bwahaha- hoor ek #PappaStruis lag!) Nee, maar regtig. Tog is dit soms noodsaaklik, so vanoggend bevind ek myself dus in die gange van ‘n bekende-naam inkopiesentrum hier in Gauteng.

Terwyl ek redelik doelbewus drentel na waar ek wil wees, voel ek ‘n tik op my skouer. Dis ‘n netjiese man wat my vra vir ‘n paar rand. Hy wil darem net ‘n brood of so kan koop.

Slegste weergawe van die storie is dat hy my aandag wil aftrek en my beursie wil gaps sonder dat ek agterkom. Beste weergawe van die storie is dat hy regtig honger is en hoop dat ek vir hom ‘n paar sente het. Ek is so bietjie op my hoede, maar ek voel egter nie regtig in gevaar nie. Vandat Covid sy kop uitgesteek het is ek ook nie meer in die gewoonte om kontant in my beursie rond te dra nie, so ek wys die man se gawe aanbod om my van my kontant te verlos hoflik van die hand.

Die man is gelukkig toe ook nie te opdringerig nie en met sy volgende teiken klaar in sy visier maak hy hom redelik vinnig uit die voete. Dis eers toe hy weg is dat ek besef wat gebeur het. Sonder enige rede het ek my voete so geskuif dat my basis op sy sterkste is. Ek het my lyf so gedraai dat ek die man reguit in die oë kyk. En onbewustelik het ek my sleutel wat in my hand was so gedraai dat dit outomaties kan dien as ‘n wapen sou die geleentheid hom voordoen. Instinktief het my brein alles wat ek dit die laaste maande gevoer het in Krav Maga klas, uiteindelik net onthou, verstaan en gedoen. Daar staan ek. In my gereedheid-staanposisie met ‘n ‘wapen’ in my hand, soos ‘n goeie kryger meisie betaam. Bietjie verspot toe ek daaraan dink. Ek glimlag egter, want selfs deur die belaglikheid daarvan, is ek so bietjie trots op myself.

Of ek myself sinvol sou kon verdedig sou die man ‘n boef wees kan ek nie met sekerheid sê nie, maar ten minste weet ek nou my brein is nie heeltemal so breindood soos wat ek gedink het dit is nie. (My laaste Krav Maga klas was vir my besonders teleurstellend- dit het by tye vir my gevoel asof ek die eenvoudigste goed net nooit ooit onder die knie gaan kry nie.)

Terug oppad huis toe, nog steeds baie ingenome met myself, begin ek te dink oor die fenomeen wat pas hier afgespeel het.  Ek besef skielik weer; ons breine is wonderlike goed. En ons het die mag om ons breine te vertel wie en wat ons wil wees. Dis bietjie soos ‘n rekenaar. Dit wat jy insit, is wat jy uitkry.

‘n Vriendin van my vertel noudiedag, dat sy en ‘n ander vriendin sit en spekuleer het oor hoekom ek altyd so gelukkig is. Hulle kon dit egter net nie verklaar nie. (Ek vra liewer nie hoe hulle op daai gesprek gekom het nie!) My geheim is eintlik eenvoudig. As ek elke dag vir myself vertel hoe gelukkig ek is, dan glo my brein dit naderhand. En as my brein dit eers glo is my kop deur, want dan word ek presies dit wat ek glo. (Ek praat uit ‘n plek van voorreg. Daar is natuurlik omstandighede waaruit nie die positiefste brein homself kan bedink nie!)

Kry ek donker dae en tye waar dit nie altyd heeltemal so goed werk nie. Natuurlik. Almal doen. Maar dan probeer ek bloot harder. (Verstaan egter ook dat ek nie lig maak van depressie nie. Depressie is ‘n siekte en jy kan dit nie bloot met ‘n goeie houding afskud nie. As jy werklik aan depressie lei, kry professionele hulp. Dit is al wat help!)

Ek bel noudiedag sommer so in die middel van die dag my man en vra: ‘Is dit astrant as mens trots op jouself is? Trots op die mens wie jy is?’

‘Nee’ sê hy ‘jy kan maar trots wees want jy is awesome.’

Hy moet dit sê, want hy’s my man en hoe meer hy dit vir my sê hoe meer byvoordele is daar natuurlik vir hom.

‘Maar net vir interessantheid, hoekom is jy spesifiek vandag awesome?’ waag hy om te vra.

Vyf jaar terug het #PappaStruis my gevra om die Kaap agter te laat en gevra of ek hom ‘n jaar sal gee in Gauteng. Ek is ‘n goeierige vrou, so ek het ja gesê. Ek sou hom ‘n jaar gee, maar hy beter nie van my verwag om daarvan te hou nie. Die jaar het egter vyf geword. En tot en met Desember 2020 het ek elke oomblik daarvan gehaat. Want dis wat ek elke dag vir my kop vertel het. Ek haat Gauteng. Iewers tydens Covid-Kersfees het ek egter ‘n waarmaak oomblik gehad. Ek het besef dat ek iets gaan moet doen aan myself, want die vyf jaar gaan waarskynlik tien word. Dalk selfs vir ewig. Dis maar hoe die lewe loop.

Ek het toe begin dink oor my lewe. Al my voorregte. My fantastiese (gesonde!) gesin. Hoe gelukkig ek is. Ek het ook skielik besef dat vandat ek in Gauteng bly, ek as mens soveel gegroei het. My lewe in die Kaap het hoofsaaklik bestaan uit werk, kinderoppasser wat my kinders in die middae rondkarwei en tutors om aan al die ander behoeftes te voorsien. Ek het niks gekort nie, maar as ek nou daaraan terugdink het ek dalk net nie geweet wat ek kort nie. Dit was ‘n goeie lewe, maar een waar ons soms ons koppe in gate gedruk het om die regte lewe uit te skakel.

My lewe vandag is een waar my seuns nou tuisskool kindertjies is, met geen katastrofiese gevolge nie. Inteendeel. Hulle blom. En ek is mal oor die feit dat ons daarvan hou om al die ekstra tyd bymekaar te spandeer. Ek werk vir twee verskillende liefdadighede. Een ad hoc en een semi-permanent. Selfs sonder betaling is dit die lekkerste en bevredigendste werk wat ek nog ooit gedoen het. Ek beoefen vir die eerste keer in baie jare ‘n sport wat my bemagtig en gesond hou. ‘n Sport waarvan ek besonder baie hou. Die gevolg is dat ek gesonder eet, ophou drink het, en aansienlik fikser is. Die dopamien wat saam met die oefen kom is natuurlik ‘n vet bonus. Ek spandeer skielik tyd aan myself. Ek is aansienlik minder gestres, lewe doelbewus stadiger en is skielik meer bewus van die wêreld om my.

(Ek WEET en BESEF ek is besonder bevoorreg om die keuse te kan hê om al hierdie goed te kan doen en wees. Daar is so baie mense wat bloot net water trap en hoop hulle maak dit lewendig uit. Baie mense met geen opsies nie. Ek is elke dag dankbaar vir my voorregte. Bitter bitter dankbaar.)

Ek kyk vandag na myself en hou aansienlik meer van die Gauteng weergawe van myself as van die Kaap weergawe van myself.

My antwoord vir my man was egter baie korter want hy’s so bietjie aandagafleibaar en kan en wil nie altyd na my lang verduidelikings luister nie. “Ek dink vir die eerste keer vandag Gauteng is dalk okay. Dit het selfs dalk so bietjie onder my vel ingekruip. Ek wil nie vir ewig hier bly nie, maar ek sal as ek moet en dit sal nie afskuwelik wees nie. Ek is trots op myself want ek het dit gedoen. My brein oortuig dat Gauteng okay is.”

My brein is baie dinge. Bietjie verroes. Soms stadig om te snap. Soms neig dit om verlore te raak in die regterlob. Soms is al die torre nie op hulle fietsies daarbinne nie. Maar ten minste is my brein nooit verveeld nie. En soos ‘n goeie getroue brein betaam, stel die ou ding my net nooit teleur nie. Inteendeel. Soms verbaas my brein my uit my sokkies uit. En dan is ek so bietjie trots op myself en my brein.

Klompie jare gelede bly ons in Bloubergstrand. Ek en #PappaStruis sit smiddae net so voor die son begin sak op ons voordeurtrap en drink bier en kyk en lag hardop vir die mal drawwers wat in hulle hordes die parkeerarea van Blouberg se strand vol draf.

Die mal ding was nie noodwendig die draf nie. Die mal ding was, maak nie saak die weer nie, draf het hulle gedraf. Sommige mammas het met hulle nuutgebore babas in stootwaentjies gedraf. ‘n Reëndag het slegs beteken dat daar ‘n plastiekbedekking oor die stootwaentjie getrek word vir die drawwery. En met reëndag bedoel ek emmers water wat neerstort uit die Kaapse hemele saam met stormwinde wat tornado’s sal skaam maak. Tot bitter onlangs kon ek nooit die fenomeen begryp nie. Maar toe kry ek per abuis #Oopkoppemelaaites en my lewe verander handomkeer.

Ek het reeds in ‘n vorige skrywe vertel hoe ek met ‘n bietjie hulp van die heelal Krav Maga ontdek het. ‘n Latere skryfstukkie vertel hoe ek toe vir een of ander rede ook Jiu-Jitsu begin aanpak het. Letterlik elke persoon wat my ken wonder hoe op aarde dit gebeur het dat ek myself na iets so ‘gewelddadig’ gewend het. Ek is immers meer ‘n ou vir vrede liefde en welbehae?  Ek verwys dus graag na my selfgemaakte woord van vroeër. #Oopkoppemelaaites het gebeur. En toe ek weer kyk doen en Ninjaklas in die reën.

Tot #MossadMan se bittere verdriet vermeerder ek ook my Ninjaklasse na drie per week toe. (Daar is ses of sewe klasse ‘n week en elke keer as #MossadMan videos van die ander drie of vier klasse wat ek nie bywoon nie op Instagram pos, is ek so intens jaloers dat ek nie daar is om te leer wat hulle leer nie, dat ek wil mal word!)

(Jammer ek doen nie voetnotas nie. Wie wil nou afgaan na die voet en dan weer opkom na die lyf om te soek na waar jy laas gelees het. Dus skribbel ek sommer lyfnotas. #MossadMan. Kort storie lank. Ons sit in Lizzie se kombuis. Jak vertel haar ek doen Krav Maga. Sy sê al wat sy aan kan dink as sy Krav Maga hoor is Mossad. Wat natuurlik die ouens is wat Krav Maga so bietjie van ‘n sterstatus gegee het. Ek en my vriende en familie verwys dus van toe af graag met baie deernis na die brawe man wat my ‘n vreemde gevegskuns probeer leer as #MossadMan. Met sy regte lewe baie Afrikaanse boerenaam glo ek egter regtig nie dat daar ‘n kans in hierdie wêreld is dat #MossadMan enigsins betrokke is by Mossad nie. Sy grootste talent, het ek ook uitgevind, is nie sy vaardigheid met verskillende gevegskunste nie, maar eerder sy geduld met mense soos ek.)

#MossadMan noem my entoesiasties. Ons almal wat al ooit vir iemand anders iets probeer leer het, weet egter entoesiasties is net kodewoord vir ‘ag shame darem probeer jy.’

 Ek beplan egter om baie entoesiasties daai entoesiasme-plakker op my voorkop te verloor. Ek is eerste om te erken dat dit baie stadig gaan. Veral as jy soos ek aan #waardehelismylinkerarmelaaites lei. Maar daar is ‘n storie van stadig maar seker en skilpad en een of ander beker. Ek is daai een. As my brein en my lyf net eers kliek. Dan né. Dan.

Almal in my Ninjaklas doen dit, glo ek, natuurlik vir verskillende redes. My Jiu-Jitsu klas bestaan tans uit die twee #PeanutNinjas. Ek dink hulle is albei nie net sportief en geniet die oefening nie, maar is ook daar om hulleself te bemagtig. In ‘n plek soos Gauteng is geen jong meisietjie meer veilig om die strate alleen te verken nie. En glo my- hulle is al redelik bo-gemiddeld bemagtig.

Dan is daar drie jong knape. Ek dink hulle is dalk nog te jonk om te weet hoekom hulle daar is. Dalk MMA drome? Dalk sommer net omdat alle manne hou van die idee om ‘n geveg te wen sou die geleentheid hom voordoen.

Dan het ons #BonnyEnClyde. In hulle filmweergawe wat ek graag in my kop speel, kan ek glo dat hulle op roadtrips kan gaan en amok saai in elke bar van hier tot in de Aar. In die regte lewe is hulle waarskynlik net ‘n baie sweet paartjie wat wil leer hoe om hulleself te kan verdedig teen al die skelms in Gauteng.

Op ons Krav Maga en Jiu-Jitsu WhatsApp groepies (ek weet!) is daar gereeld videos wat die rondte doen van MMA gevegte en gewone landsburgers wat hulle man kan staan teen boelies omdat hulle weet hoe.

My gunsteling videos is egter die videos van die Jiu-Jitsu meesters wat beeldskoon en sonder enige inspanning hulle lywe en die lywe van hulle opponent gebruik om posisies en magsposisies te manipuleer. Soos ‘n intense en passievolle dans. (YouTube is soos ‘n goeie minnaar. Vinnig om aan te pas by die nuwe ek. In die ou dae was sy voorstelle koorwerke en gratis musiekblyspele. Deesdae stel hy graag eerder ‘n variasie van gevegskunste voor. Enige iets van straatgevegte tot Capoeira).

Maar terug by Jiu-Jitsu. Die skoonheid van die skoppe en gooie en blokke en vaspenne en ontsnappings uit bogenoemde situasies maak my kinderlik opgewonde. Ek wil elke liewe beweging leer. En daar is baie! (En almal het een of ander Japanese naam wat ek vir die lewe van my nie kan onthou nie. Gits- sommige dae kan ek skaars my naam onthou!)

Dit vat meesters letterlik dekades om die bewegings te verfyn en te bemeester. Ek reken as alles goed gaan, het ek darem nog ‘n paar dekades oor. So dalk kom ek iewers in die volgende twintig jaar waar ek darem genoeg weet om bevredigend die kuns te beoefen.

Krav Maga is natuurlik ook steeds vir my baie bemagtigend. Daarom dat ek ook daarmee aanhou saam met die Jiu-Jitsu. Die feit dat dit my sterker en straatslimmer maak is nie verlore op my nie. #MossadMan verduidelik gereeld dat ons die verskil moet ken tussen ‘n dronk oom wat jy net wil beheer en nie noodwendig wil seermaak nie en ‘n huisrower wat jou lewe in gevaar stel en teen wie jy jouself op so manier wil verdedig dat jy kans het om weg te kom. En ek gaan nie jok nie. Ek wens soms ek het ‘n dronk oom gehad wat ek op sy alie kan neersit, net om sy gesig te kan sien nadat ‘n meisie hom ore aangesit het! Maar helaas gedra al my ooms hulle goed!

#Oopkoppemelaaites het my egter laat besef dat ek besonder baie van die dissipline van Jiu-Jitsu hou. As mens so bietjie van ‘n strooibrein-kunstenaar soos ek is, is dissipline nie hoog op jou lys nie. Mens lei maar so half jou lewe soos die inspirasie en kreatiwiteit jou lei.

Die #PeanutNinjas wat my week vir week opfoeter het my egter laat besef dat ek sal moet fikser word en my koördinasieprobleem sal moet begin aanspreek in my eie tyd. En as jy regtig ‘n probleem wil oplos, is dissipline soms net so goeie manier om dit te doen as kreatiwiteit. Deesdae is nuwelinge #BonnieEnClyde se #Bonnie egter my gevegsmaat en ek vind dat my lyf baie minder mishandeling beleef. (Sy noem my egter tannie- wat my so bietjie breek.) Sy is ongelukkig ook ‘n vinnige leerder en ek vermoed dat sy my een van die dae waarskynlik gaan begin verniel. So ek bly by my plan!

Ek het altyd gesê as jy my sien hardloop, moet jy weet die zombies is uiteindelik op ons. Maar deesdae is ek fluks op my stapmeul. Ek doen my veertig minute ‘n dag. Elke dag! (Die nuwe dissipline het my Apple Music Toep egter verwar in ‘n toestand van wanhoop in.)

Ek het gevind dat ek myself slegs met baie aggressiewe musiek kan motiveer tot oefening. So daar is baie Eminem en hard rock en Filippynse gevegsmusiek op die nuwe speellys. Die taalgebruik en lirieke is twyfelagtig, maar die doel heilig die middel. Apple wil graag my gewone Folk, Singer Songwriter gunstelinge voorstel op my voorstelle, maar nou is daar ook rap en rock allerhande ander vreemde Filippynse transmusiek wat hy moet oorweeg! Die arme ding!) In alle eerlikheid moet ek ook erken- ek laaik die nuwe musiekvoorstelle baie meer as wat ek ooit hardop sal erken!

Ek spandeer ook deesdae 10 minute ‘n dag aan my bokssak (jip ek het ‘n bokssak!) en oefen flink my gewigte om my skouers sterker te maak vir nog so 10 minute (ek sukkel egter nog so bietjie om te weet waar my skouers is elke keer as ek ‘n Boheemse ninjarol moet doen).

Kersie op die koek oefen ek fluks aan my ninjarolle, valle en opstane. Ek vermoed die bure dink dalk daar is bietjie fout met my want ek het ook onlangs Capoeira ontdek. Met my Bluetooth oorfone op, stomping-pyp in die hand om ‘n wapen te simuleer en baie entoesiasme werk ek ook daagliks in my agtertuin aan my koördinasieprobleem met die hulp van Capoeira. Ek is nie baie goed daarmee nie, so ek vermoed ek lyk so bietjie soos daai Silent Sunrise weirdos. Hierdie vat so uur of dalk bietjie meer uit my dag uit en klink dalk vir al die #oefenapies daar buite na min in vergelyking met die tyd wat hulle aan hulle sporte spandeer. Maar glo my. In die weird, wonderful world of Yollie, this sh*t is real. As real as it gets!

Twee jaar terug was daar geen kans dat ek ooit iets soos Jiu-Jitsu of Krav Maga eers sou probeer het nie. Dalk het my middeljarekrisis dit veroorsaak. Dalk het die jaar van Covid my laat besef dat die lewe kort en vlietend is. Wat dit ook al was. #Oopkoppemelaaites het my lewe verander. Ek voel beter as ooit. (Dankie dopamien!) Ek is kreatiewer as ooit. Daar is daagliks ‘n algemene gevoel van opgewondenheid wat nie wil wyk nie. Ek eet onbewustelik gesonder. Drink minder. (Die minder drink het dalk meer te doen met problematiese hormone en artritis. Die Invloed wat ‘n glas wyn op hittegloede en gewrigte het kom in vlakke van hel!)

My les dus. As jy jou lewe lank al na dieselfde goed toe hardloop vir ontvlugting soos ek- stop en haal asem. Probeer iets nuuts. Iets wat jy nooit gedink het jy ooit gaan doen nie. Iets wat jou brein rek. Iets buite jou verwysingsraamwerk. Dalk verander dit jou lewe. Dalk vind jy uiteindelik iets wat jy in die reën sal doen. Dit hoef nie noodwendig Ninjaklasse te wees nie. Maar verkieslik moet dit iets wees wat jou hart vinniger laat klop. Jou die gevoel gee van iets tussen hoogtevrees, verhoogvrees en voorgevoel. Iets waaroor jy so bietjie obsessief oor kan word. Want die lewe is waaragtig te kort vir gemiddeld voel.

Die naweek wat verby is vlieg ek saam met my #Grootprins af Kaap toe vir twee van sy maats se sestiende verjaarsdae. Dit klink dalk soos uitermatige bederf, maar soms as ouer moet ‘n ou ja sê vir jou kinders. Maak nie saak wat die vraag is nie. Deel van my ja was om vir #Grootprins ‘n lewensles op die hart te probeer druk oor vriendskap. Hy en sy kamerade het my egter ‘n ding of twee geleer oor wat vriendskap werklik is. As ouer was dit vir my die mooiste ding om te aanskou in ‘n lang-lang tyd.

#Grootprins se vriendekring vanuit die Kaap bestaan uit ‘n baie interessante viermanskap. Otter, Otter se broer (deel van ‘n drieling!) Norman, Joshie (wat lankal seker nie meer ‘n ie moet bykry nie, maar in my hart gaan dit seker maar vir altyd bly) en #Grootprins.

Die vier van hulle kom al saam van graad een af. Ek sit en bekyk hulle so van die kantlyn af. Hoe goed hulle mekaar ken en verstaan. Hulle deernis vir mekaar. Hulle liefde vir mekaar. Ek kyk bietjie tranerig na #Grootprins en besef; hierdie drie makkers is sy huis. Die plek waar hy rus vir sy voete vind. Waar hy sy laste kan aflaai. Waar hy tuis is en sal sal wees tot die dood hulle eendag skei. En hoe kosbaar is dit nie?

Elke mens behoort dit te hê. Dawid en Jonathan het dit gehad. Cheech en Chong het dit gehad. Thelma en Louise het dit gehad. Daai vriendskap wat die toets van tyd deurstaan, maak nie saak wat oor mens se pad kom nie.

Die lewe los ons met baie kennisse. Mens kan hulle dalk selfs vriende noem. As jy soos ek in drie skole en twee universiteite was, in tientalle kore gesing het en in omtrent sewe dorpe gebly het is dit onafwendbaar. Mense wie se Facebook posts jy like en op wie se Instagram fotos jy kommentaar lewer.

Maar vriende wat huis is? Hulle kan ek op een hand tel. Daai vriende wat jou op jou beste en op jou slegste onvoorwaardelik liefhet. Daai wie jy eerste bel met goeie nuus. Daai wat jy eerste vertrou met slegte nuus. En of hulle nou in Nederland, Oos London, Thabazimbi, Melkbos, Potch of Pretoria bly, hulle is altyd huis. Altyd die plek waar jou hart haarself kan wees. Jy voel of jy hulle al langer as tyd ken. En jy weet as die gode dit so bestem dat julle sal saam oud word met fantastiese stories daarmee saam. Jy sal vir hulle enige iets doen en jy weet hulle sal dieselfde vir jou doen. Selfs al sien julle mekaar net een maal elke twee jaar. Selfs al gesels julle net vier keer ‘n jaar oor die foon. Selfs al WhatsApp julle soms net vir mekaar ‘n enkel kruisie om te sê ek mis jou. En dink aan jou. Ek ag hierdie voorreg om dit te mag hê as een van die grootstes van my lewe.

En welwetende dat #Grootprins absoluut nie sy ma se lame skryfstukkies lees nie gaan ek dit in elke geval hardop sê.

Otter, Norman, Joshie en #Grootprins. Julle weet dit dalk nog nie, maar wat julle het is magies en sterker as enige krag op hierdie aarde. Eendag gaan julle (ons is hoopvol!) lewensmaats kry en die dinamika van julle vriendskap sal dan, soos die lewe maar loop, bietjie verander en aanpas. Maar mag julle nooit ooit ophou om vir mekaar huis te wees nie. Dis my lewenswens vir julle. En net soos wat ‘n ma soms moet ja sê, moet ‘n ma ook soms haar wense hardop uitspreek oor haar kroos. Amen.

Iewers in my eindelose wysheid, besluit ek dat 2021 die jaar gaan wees vir buite-die-boksie dinge. Jiu-Jitsu klink na pret reg? En dit sluit lekker aan by my Krav Maga klasse wat ek laasjaar begin het. So gedink so gemaak. Nie net is ek nou uit my boksie uit nie – ek dink ek het dalk my boksie verloor iewers om nooit weer te vind nie. Laat ek jou vertel wat ek alles geleer het by my eerste Jiu-Jitsu klas.

My lyf is ten minste 20 jaar ouer as my kop. Dit wat ek dink ek kan doen en dit wat ek inderdaad kan doen is ligjare verwyder van mekaar. Volgens my man is ek egter die hardkoppigste mens wat hy ken. My kop gaan dus hierdie rondte wen. Dit gaan nie lekker wees vir my lyf nie, maar rooiwyn is ook nie lekker nie en tog wurg ons almal dit in.

Mens gaan nie so maklik dood nie. Helfte deur die klas het ek my instrukteur gevra of mens kan doodgaan van Jiu-Jitsu doen, want ek het naby aan dood gevoel. Hy het redelik oortuigend nee gesê. Ek ken die man egter nog nie so goed om hom sommer net blindelings te glo nie- so ek is nog nie seker nie- maar ek het gisteraand oorleef, so dalk is hy reg.

My ego is sterker as die res van my lyf. Wanneer ‘n meisietjie helfte jou size en ouderdom jou soos ‘n sak aartappels  oor haar skouer gooi en redelik hard op die grond neersit, wil-wil jou ego so bietjie kneus. My ego het egter geen kneuse gevat nie. Die res van my het egter heelparty kneuse opgedoen. Op ‘n stadium het meisietjie my gevra of sy my seergemaak het, want sy het iets hoor kraak. Waarop ek geantwoord het dat ou bene maar so kraak van tyd tot tyd en dat sy dit maar net kan ignoreer. Ek was egter nie seker of ek seergekry het nie, want teen toe was alle gevoel in my lyf al verlore.

Die menslike lyf het 600 spiere. Ek weet want ek het getel hoeveel spiere tans seer is aan my lyf. Dis 600. Ek het pyne waar ek nie eers geweet het ek het plekke nie.

Die beste medisyne is ‘n lekker lag of huil. Toe ek gisteraand op die bank lê en my wonde lek, besef ek skielik dat ek ‘n sport beoefen waar daar van jou verwag word om met ‘n ninja-sprong op te spring van die grond af nadat die meisietjie helfte jou size en ouderdom jou hardhandig daar geplaas het. Dit is absoluut absurd. Die woord ninja-sprong het my skielik onbedaarlik laat uitbars van die lag. Die lag het naderhand vervorm in huil. Een van daai huile waar jy wil ophou maar nie kan nie en nie regtig seker is of jy lag of huil nie. 10 minute later het ek egter baie beter gevoel. Soms is die ontlading nodig.

Jiu-Jitsu doen is so bietjie soos om in ‘n sterk rivier te swem. As jy teen die stroom aanfoeter is dit moeite en moeilik. As jy saam met die stroom beweeg is dit steeds moeite, maar makliker. Ek weet dit nou, en sodra my brein inskop gaan ek dit begin toepas. My brein sukkel egter om in te skop. Ek het meer as een maal gisteraand links gedink en dan halsstarrig regs gegaan. Ek en my brein sal diep hieroor moet bepeins as ons die dood wil aanhou vermy. (Ironies genoeg beteken die woord Jiu-Jutsu ‘gentle art.’ Jy moet egter saam met die rivier gaan om dit te verstaan. Ek is nog nie daar nie.)

Daar is diep fout met my as mens. Ek beplan om so spoedig ek weer die gebruik van al my ledemate,  spiere en bene terug het dadelik terug te gaan vir meer. Selfs al is my lyf nog nie daar nie, is my kop op ‘n fantastiese plek. Een waar ek skielik anders na die wêreld kyk. Asof ek wakker geword het uit ‘n diep slaap. Soms na 44 jaar 1 maand en 3 dae leer jy waaragtig nog nuwe dinge oor jouself. Who knew?

Dit gebeur nie aldag dat ek bebloed by die huis aankom nie, maar die spesifieke Donderdag gebeur dit wel. Die #Pappabeer kyk my op en af en kry een van dáái kyke in die oë.

“Wat kyk jy?” vra ek. Welwetende hoekom hy my so bekyk. Ek bedoel – ek is vol bloed en ek weet dit.

“Nee niks. Dis net nogal hot as jou vrou vir twee ure wegraak om te gaan fight en dan terugkom huis toe vol sweet en bloed.”

Ek weet nie so lekker van die hot nie, maar laat ek jou vertel, daar is iets aan ’n gevegswond wat mens aan die woord ‘emansipeer’ laat dink. ’n Vrywording. ’n Bemagtiging. Maar nou doen ek wat alle slinkse skrywers doen. Ek laat dit dalk so bietjie meer kleurvol klink as wat dit regtig is.

Dalk moet ek by die begin begin…

So, baie baie báie donkiejare terug (en die is nie skrywersoordrywing nie) word ek deel van ’n toneelgroep iewers hier aan die goeie kant van Johannesburg. Die vrou wat die toneelgroep bestuur is omtrent net ’n vuurhoutjie hoog, maar haar storie is een wat my vir ewig bybly. Sy is een Saterdag iewers in die onheilige ure tussen aand en oggend gekaap en aangerand. Nadat die verpestelinge haar met ’n mes gesteek het en haar redelik woes verniel het, kom sy steeds weg en lewe om die storie te vertel.

Haar geheim?  Krav Maga.

As mens die woord sien wil mens dit in Afrikaans lees. Maar moenie. Die eerste a is kort soos in kar. Die g is soos die ingelse hom roep –gh. En die laaste a is ’n lange. Soos in kaas bra. Krav Maghaa…

Sedertdien is ek baie gefassineerd met die kuns van Krav Maga. Maar net genoeg dat ek dit nooit regtig self wou waag nie.

En toe kom Covid. En my menopause. (Dis natuurlik ’n storie op sy eie!)

My oefening van keuse was nog altyd swem, maar die swembaddens bly toe. Want Covid.

My #Grootprins het heel fluks gimnasium toe gegaan in die verlede, maar gimnasiums bly toe. Want Covid.

Ons kry dus geen oefening nie en die vrotheid pak op ons aan soos muf op ’n strandhuis kussing.

Iets moet gedoen word.

My groot ou staatmaker vriend – die Heelal- (en Google algoritmes) lei my toe heel onverwags na Krav Maga. Die res is geskiedenis.

Ek, #Grootprins en #Kleinprins durf die nuwe avontuur so saam-saam aan. En wat ’n fantastiese avontuur is dit nie. Vir my, in elk geval.

Dis ’n absolute fassinerende kuns. Elke beweging maak net vir my 100% sin, desnieteenstaande my gebrek aan koordinasie. Amper so bietjie soos ’n dans.

En in teenstelling met my openingsparagraaf is dit glad nie bloeddorstig gewelddadig nie.

Dis ’n kuns van momentum gebruik, en terselfdertyd jou eie momentum te aard sodat dit nie teen jou gebruik kan word nie. Dis die kuns om te weet wanneer en waar om aan te val. Wanneer om net weg te kom en wanneer om terug te veg. En hoe om terug te veg sonder om sterk te hoef te wees. ’n Vinnige slim besluit kan jou lewe red. (*Ek praat uit ‘n plek van absolute onkunde en uit eie ondervinding soos ek dit ervaar het tot op hede – so ek mag dalk hierdie paragraaf aanpas of verander soos die maande aanskuif en ek meer leer. Dit wat ek tans probeer bemeester, en ek gebruik die term bemeester los soos ‘n tekkieveter,  is Kapap Krav Maga. Ek vermoed dis ‘n mengsel van Krav Maga en Kapap. Tyd sal leer. Ek probeer leer soos ek groei.)

Kom ons erken dit nou maar. Ek gaan nooit ’n meester in gevegskuns word nie. Dit sit nou maar eenmaal nie in my broek nie.

Maar van die eerste les af is daar ’n bemagtiging. Iets wat in my siel gebeur het. Daai alewige vrees wat ons vrouens saamdra word elke week minder.

In die laaste klas het ek geleer hoe om ’n pistool teen my kop na ’n pistool in my hand te verander. Ek weet reg? (Dis by verre die coolste ding wat ek nog ooit gedoen het – die bloed op die hemp was ’n kneuswond wat uit die beweging gespruit het. Naaste afvee plek was my hemp. Soos ek sê – aandik maak alles so bietjie sappiger.)

Ek kan voel hoe my selfvertroue meer word. En dis nie net bravade nie – en moet ook nooit wees nie. Want ’n ou moet ook weet wanneer om nie terug te veg nie. Ek is pynlik bewus dat ek nie skielik Karate Attie is nie en dat ek my beperkinge moet ken.

Maar die gedagte dat ek beter en sterker word is iets wat ek nie kan beskryf nie. Dis of ’n binnekrag in my skielik die lig gesien het. Ek vra myself af: hoekom word die tipe selfbeskerming en bemagtiging nie vir alle dogters op skool geleer nie? Hoe anders sal die wêreld nie dan kan wees nie?

En dan is daar natuurlik my nuwe vriendin Menopause. Geduld en nerwe wat skielik dun is.

Die oplossing om die nuwe dun nerwe en kort geduld te beheer is eenvoudiger as wat ek gedink het. Dit wil blyk dat wanneer jy vir ’n uur ’n week al die slaan en skop wat in jou is kan uitveg op ‘n gesonde manier, jy aansienlik beter voel. Aansienlik! Dit voel vir my so bietjie soos 2 vlieë met een klap. Behalwe daar is omtrent drie of vier vlieë.

Vat byvoorbeeld die bonus voordeel – dat die #Pappabeer op 43 jaar en 10 maande nog dink jy’s hot…

Krav Maga is ‘n militêre selfverdedigings- en gevegstelsel wat ontwikkel is vir die Israeliese weermag en Israeliese veiligheidsmagte, afgelei van ‘n kombinasie van tegnieke afkomstig van aikido, boks, stoei, judo en karate. Krav Maga is bekend vir sy fokus op werklike situasies en sy uiterste doeltreffendheid. ~https://en.wikipedia.org/wiki/Krav_Maga

Foto bron: Photo by Etienne Girardet on Unsplash

Kapap Krav Maga Centurion – https://goldeneagledefense.co.za/